Հայաստանում քաղաքացիական հասարակության համար զգալի առաջընթաց է ակնկալվում․ ԱԺ պատգամավորները ներկայացրել են օրենսդրական փոփոխությունների փաթեթ, որով նախատեսում է ընդլայնել ՔՀԿ-ների ՝ դատարանում իրենց շահառուների կոլեկտիվ շահերը ներկայացնելու իրավունքը։ ՔՀԿ-ների առաջարկությունների հիման վրա մշակված այս փոփոխություններով ՔՀԿ-ների դատական ներկայացուցչության շրջանակը կընդլայնվի՝ ի տարբերություն ներկայումս գործող դրույթների, որոնք հնարավորություն են տալիս հասարակական կազմակերպություններին (ՀԿ) դատարան ներկայացնել միայն շրջակա միջավայրի պահպանությանը և հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանությանը վերաբերող հայցեր։ Եթե առաջարկվող փոփոխություններն ընդունվեն, ՔՀԿ-ներին հնարավորություն կտրվի դատարանում վիճարկել նաև խտրականության հետ կապված դեպքերը, իսկ դատարան դիմելու համար անհրաժեշտ պայմանները կմեղմացվեն։

Փետրվարի 20-ին և 21-ին Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը և ԱՅ ԷՖ Ի ԷՍ-ը անցկացրին պիլոտային վերապատրաստում հանրային ռեսուրսների չարաշահման թեմայով։ Դասընթացավարներն էին ծրագրի փորձագետներ Գենյա Պետրոսյանը, Նատալյա Ադամյանը, Դավիթ Գյուրջյանը և Սերգեյ Գրիգորյանը։  Դասընթացի նպատակն է ամրապնդել ընտրությունների ժամանակ հանրային ծառայողների՝ հիմնական կանոնների և անաչառ վարքագծի առնչությամբ գիտելիքները։ Վերապատրաստման մոդուլը մշակվել է որպես տեղեկատվական արշավի նյութ՝ առաջիկա ընտրություններին ընդառաջ:

Մի խումբ համախոհ կազմակերպություններով հանդես ենք եկել առաջարկություններով «Անկանխիկ գործառնությունների մասին» օրենքում լրացում կատարելու նախագծի վերաբերյալ։ Ըստ նրանց՝ օրենքի նախագծի որոշ կետեր մտահոգիչ են, հատկապես անձնական և բժշկական գաղտնիքի հավաքագրման և օգտագործման տեսանկյունից։ ՀԿ-ները առաջարկում են դադարեցնել օրենքի նախագծի քննարկումը, տվյալ իրավական ակտի անհրաժեշտությունը քննարկել Առողջապահության նարարության հետ և հրաժարվել այն կարգավորումներից, որոնք կարող են անհամաչափ միջամտություն պարունակել անձնական տվյալների պաշտպանության հարցում։

Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը Ընտրական համակարգերիմիջազգային հաստատության (ԱՅ ԷՖ Ի ԷՍ (IFES))  հայաստանյան գրասենյակի հետ համատեղիրականացնում է Միացյալ Թագավորության (ՄԹ) կառավարության ՄԹ Միջազգային զարգացմանգրասենյակի ֆինանսական աջակցությամբ «Աջակցություն ժողովրդավարության կայացմանըՀայաստանում» (ԱԺԿՀ) ծրագրի հանրային ռեսուրսի չարաշահման վերահսկողությանն առնչվող բաղադրիչը։

Հրապարակվել է «ՔՀԿ չափիչ Հայաստան 2024» զեկույցը, որը ներկայացնում է 2024 թվականին քաղաքացիական հասարակության միջավայրի տարբեր ոլորտներում առկա զարգացումները, խնդիրները և առաջարկությունները։ Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության միջավայրի ընդհանուր գնահատականը մնացել է անփոփոխ՝ համեմատած 2023 թվականի հետ։ Առաջնահերթ խնդիրներն ու մարտահրավերները նույնպես շարունակում են արդիական մնալ։

Քաղաքացիական հասարակության ներքոստորագրյալ կազմակերպությունների անունից ողջունում ենք Հայաստանի Հանրապետության և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների միջև Ռազմավարական գործընկերության հանձնաժողովի կանոնադրության ստորագրումը։  Այս գործընկերությունը բացում է նոր հնարավորություններ ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ ամբողջ տարածաշրջանի համար՝  նպաստելով տարածաշրջանային անվտանգությանը, խաղաղ և արժանապատիվ համակեցությանը, տնտեսական համագործակցությանը։ Կողմերն ընդգծում են նաև ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների և իրավունքի գերակայության արժեքները, որոնց ամրապնդումը հաստատապես կնպաստի Հայաստանի զարգացմանը, ինքնիշխանությանը և անվտանգությանը։ 

2025 թ․ հունվարի 9-ին Հայաստանի Հանրապետության վարչապետը հրապարակում է կատարել, որում, ի թիվս այլ պնդումների, ներկայացրել է տարածաշրջանում երկարատև կայունություն ևԱդրբեջանի հետ խաղաղություն հաստատելու շուրջ առաջարկներ։ ՀՀ վարչապետը, ի թիվս այլառաջարկների շեշտել է՝ «հրաժարվել միմյանց նկատմամբ առաջադրված պահանջներից, ներառյալ բայց ոչ միայն միջազգային դատական ատյաններում, լուծարել ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը»։ Ներքոստորագրյալ հասարակական կազմակերպություններս ՀՀ վարչապետի նմանառաջարկը համարում ենք խիստ մտահոգիչ, անընդունելի ու դատապարտելի։ Սույնհայտարարությամբ պահանջում ենք Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունից ևվարչապետից որևէ պայմաններում և հանգամանքներում չհրաժարվել Ադրբեջանի դեմմիջազգային դատական ատյաններում ներկայացված գանգատներից։ 

Մենք` ներքոստորագրյալներս, հայտնում ենք մեր աջակցությունը օրենսդրական նախագծին, որով նախատեսվում է աշխատանքային ժամերի կրճատում՝ օրական 8-ից 7 ժամ, իսկ շաբաթական` 40-ից 35 ժամ։ Այս նախաձեռնությունը կարեւոր է որպես աշխատողների արժանապատիվ աշխատանքի իրավունքի ամրապնդում, առաջնահերթություն տալով աշխատողների առողջությանն ու բարեկեցությանը։

Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը շնորհավորում է ձեր Ամանորը, մաղթում խաղաղ և ստեղծարար տարի։ Միաժամանակ ձեզ ենք ներկայացնում և ամփոփում 2024-ի երկրորդ կեսին մեր կատարած աշխատանքի տեսանելի մասը։

Դեկտեմբերի 13-ին ոլորտային հասարակական կազմակերպությունների, Ազգային ժողովի, Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի և Արդարադատության նախարարության ներկայացուցիչների մասնակցությամբ տեղի ունեցավ հանրային քննարկում՝ ««Actio Popularis» ինստիտուտի ընդլայնման հնարավորությունները Հայաստանում» խորագրով։  Քննարկման բանախոսներն էին ԻԶՊՀ տնօրեն Գենյա Պետրոսյանը, Ազգային ժողովի Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Հերիքնազ Տիգրանյանը, Արդարադատության նախարարության «Օրենսդրության զարգացման կենտրոն» հիմնադրամի փորձագետ Մարիամ Չիֆլիկյանը, ԻԶՊՀ իրավաբան Էլինա Գյուրջյանը, «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն» ՀԿ տնօրեն Սոնա Այվազյանը և «Վանաձորի հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեա» ՀԿ-ի տնօրեն Արթուր Սաքունցը։